Эрэн сурвалжлахуй: Х.Баттулгын оффшор дахь хөрөнгийн мэдээлэл

Олон улсын эрэн сурвалжлах сэтгүүлчдийн консорциум дэлхийн 117 улсын 600 гаруй эрэн сурвалжлах сэтгүүлчтэй хамтран олон улсын эрх мэдэлтнүүдийн оффшор хөрөнгө, нууц данс, татвараас зайлсан Пандорагийн баримтыг нийтэд дэлгээд байгаа. Эдгээр баримтыг боловсруулан мэдээлэх ажил үргэлжилж байгаа бөгөөд 100 орчим орны 400 орчим өмнөх ба одоогийн удирдагч, улс төрч, бизнес эрхлэгчдийн мэдээлэл багтжээ.

Уг жагсаалтад манай хойд хөрш ОХУ-аас 19, өмнөд хөрш БНХАУ-ын хоёр, манай Монгол улсын хоёр хүний нэр орсныг консорциумын албан ёсны хуудсанд мэдээлсэн байна. Одоогоор Монгол улсаас Пандорагийн баримтад багтсан хоёр хүний нэг нь С.Батболд болохыг мэдээлээд байгаа ч нөгөө нь чухам хэн бэ гэдэг хараахан тодорхой болоогүй аж.

Эргэн сануулахад Монгол улсын Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулгын оффшор хөрөнгийн тухай мэдээлэл жилийн өмнө International Policy Digest сайтад гарч байсан билээ. Уг нийтлэлд...

Халтмаагийн Баттулга Монгол Улсын Ерөнхийлөгч болоод дотоод авлига, элитүүдийн оффшор татварын диваажин дахь хөрөнгийг цэвэрлэх зорилготойгоороо томоохон алхам хэрэгжүүлсэн. Баттулга ерөнхийлөгч болмогцоо гэм буруутай этгээдүүдийг шийтгэх, оффшор бүсэд татварын диваажинд хадгалагдаж байсан хөрөнгө, хөрөнгө оруулалтыг буцааж авахын тулд хурдан бөгөөд шийдвэртэй хөдөлнө гэж сонгуулийн кампанит ажлынхаа гол төлөвлөгөө болгожээ. Гэвч 2017 онд Ерөнхийлөгч болсноосоо хойш тэрээр үүнийг хэрэгжүүлэх гэж тийм ч их яараагүй.

Үүний шалтгааныг Ерөнхийлөгч болон түүний гэр бүлийнхэн оффшор компаниудтай ойр холбоотой болохыг илчилсэн хэрэгтэй холбон тайлбарлаж болох юм. 2017 оны дөрөвдүгээр сард Монгол Улс Ашиг сонирхлын зөрчлийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулж, төрийн албан хаагчид болон тэдний ойрын хамаатан садан, хамтрагчдыг оффшор бүсэд өмч, компани эзэмшихийг хатуу хориглосон. Зөрчлийн шийтгэл нь албан тушаалаа алдах явдал юм. Уг хуулийн дагуу Сингапур бол оффшор бүс юм.

Сингапурт бүртгэлтэй "Женко Холдинг" -ийн 50 хувийг Баттулга охин Намуунаар дамжуулан, үлдсэн 50 хувийг Баттулгын хөрөнгө оруулалтын менежер Билли Лим хүү Деннисээр дамжуулан эзэмшдэг болохыг илчилж болно. Баттулгын Намуун, Деннис Лим нар тус компанийн захирлууд юм. Сингапурын баримт бичгүүдээс харахад Х.Баттулга 2007 он хүртэл “Женко Холдинг” компанид өндөр албан тушаал хашиж байсан. Тэр үед тэрээр УИХ-ын сонгуульт гишүүн байсан бөгөөд ямар нэгэн бизнесийн үйл ажиллагаа эрхлэх ёсгүй, ялангуяа оффшорт байрладаг компанид ажиллаж байх ёсгүй байв. Баттулга нь "Женко Холдинг" -ийн хувьцаа эзэмшигч байсан бөгөөд өөрийн эзэмшлийн хувьцаагаа охиндоо шилжүүлжээ. Сингапурын баримт бичгийн дагуу "Женко Холдинг" -ийг нэг сая долларын дүрмийн сантай байгуулжээ.

“Женко Холдинг” нь төрөл бүрийн барааны бөөний худалдаа эрхэлдэг, түүний дотор электрон эд анги худалдана гэж тодорхойлсон байдаг. Монгол улсад Баттулгыг амжилтанд хүрсэн бизнес эрхлэгч, хүчирхэг нэгэн гэж ойлгож байсан. Самбо бөхийн аварга тэрээр хатуу ширүүн, залуухан харагддаг имиждээ дуртай, спортоор хичээллэдэг бөгөөд “Загалмайлсан эцэг” хэмээх мафийн тухай зохиол дахь Корлеонегийн гэр бүлийн урдаа барьдаг бизнестэй ижил нэртэйгээр монгол компаниа “Женко” гэж нэрлэсэн гэдэг. “Женко” зочид буудлууд, хүнсний үйлдвэрүүдтэй болж, улсын ашиг сонирхлыг хувьчлах ажлын явцад хүрээгээ улам тэлжээ. Компани нь такси үйлчилгээ, жижиглэнгийн худалдаа, хонжворт сугалаа, шөнийн клуб, ресторан зэрэгт шилжсэн байна.

Баттулга Монголд Камекс /Camex/ гэх өөр компаниа байгуулж, түүний охин компаниуд нүүрс, алт, зэсийн 17 лицензийг авсан. Баттулга Камекс-ын 90 хувийг, Ядамсүрэнгийн Батсүх буюу түүний нэрлэж заншсанаар Ард Батсүхэд үлдсэн 10 хувийг эзэмшдэг байв. 2007 онд Баттулга өөрийн Камекс компанийн хувьцаагаа өөрийн охин Намуун, эгч Халтмаагийн Цэндсүрэн нарт шилжүүлсэн. Энэ бүгдийг Монголд олон нийтэд зарласан боловч өнөөг хүртэл мэдэгдээгүй зүйл бол “Mongolia Camex”-ын өмчлөл удалгүй Сингапурт бүртгэлтэй өөр нэгэн “Camex” компанид шилжсэн явдал байв. Уг “Camex” нь “Женко Холдинг”-оос оффисоо түрээсэлж, Сингапурын нэг хаяг дээр үйл ажиллагаа явуулдаг. Сингапурын Камекс компани нь оффшор дахь өөр нэг диваажин болох Британийн Виржиний арлуудад байрладаг “Well Delight” нэртэй компанийг эзэмшдэг. “Well Delight” нь “BEST State” ба “Sino Access” гэсэн хоёр BVI компанид харьяалагддаг. Эдгээр BVI компаниудын хувьцаа эзэмшигчид бол Баттулгын ерөнхийлөгч байсан Жүдо бөхийн холбооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга Б.Машбат, Ард Батсүх, Билли Лимийн охин Хуй Шин Лим Селестина нар юм. Эцэг эх оффшор компаниудыг дараа нь BVI компанийн “Brave Lion” нэртэй өөр компанид заржээ.

2010 онд Хонконгийн хөрөнгийн биржээс Монгол дахь Төгрөг нуурын нүүрсний ордыг Х.Баттулга 250 сая ам.доллараар Кайманы арлуудад бүртгэлтэй Хятадын эзэмшдэг Ming Shin Waterworks Holdings Limited компанид худалдсан гэж мэдээлсэн. “Мин Шин”-ий ард хэн байгаа вэ?

Баттулгын өмчит пүүс Сингапурт оршин тогтнож байгаа нь Монголд асуулт болон нэлээд уур уцаарыг төрүүлэх нь дамжиггүй. Үүний зэрэгцээ тэрээр тус улсын байгалийн нэг хөрөнгийг зарснаас олох 250 сая ам.долларыг олоход хичнээн хичээнгүйлэн ажилласнаа харуулахыг хүсч магадгүй юм.

Эх сурвалж: International Policy Digest