М.Цэрэнбат: Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн тухай хууль нийт ард иргэдэд хүрэх ёстой бодлогын баримт бичиг

Монгол Улсын Ёс зүйн хорооны гишүүн, АУ-ны доктор, дэд профессор М.Цэрэнбаттай төрийн албан хаагчийн ёс зүйн талаар ярилцлаа.

Монгол Улсын Ёс зүйн хорооны гишүүн, АУ-ны доктор, дэд профессор М.Цэрэнбат:

-Монгол Улс сүүлийн үед ёс зүйд ихээхэн анхаарал хандуулж эхэлсэн ба энэ нь эрх зүйн актууд дээр тусгагдаж эхэлсэн. Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн тухай хууль 2023 оны тавдугаар сард батлагдсан. Хууль батлагдсанаас хойш 2024 оны дөрөвдүгээр сард УИХ-аас “Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх үндэсний хөтөлбөр”-ийг баталсан. Дунд хугацааны зорилтот хөтөлбөр бөгөөд 2024-2030 оны хооронд хэрэгжих юм.

Монгол Улсын ёс зүйн хорооноос эрх зүйн баримт бичгийг тухай бүрд нь баталж байна. Жишээлбэл, Ёс зүйн дэд хорооны ажиллах журам батлагдаж гарсан. Хуульд зааснаар төрийн бүх байгууллагуудад ёс зүйн дэд хороо байгуулагдаж ажиллах ёстой. 4279 байгууллагаас 2738 ёс зүйн дэд хороо улсын хэмжээнд байгуулагдаж, төрийн албан хаагчийн ёс зүйн тухай хууль, үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх чиглэлд ажиллаж байна. Ёс зүйн хорооноос ёс зүйн зөрчлийг гарсны хойноос бус урьдчилан сэргийлж, соён гэгээрүүлэх бодлогыг баримталж байна. Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, соён гэгээрүүлэх үндэсний хөтөлбөр нь дөрвөн зорилго, 55 үйл ажиллагааг зургаан жилийн хугацаанд хэрэгжүүлээд тодорхой үр дүнд хүрнэ. 2030 он гэхэд төрийн байгууллагуудын ёс зүйн индексийг тооцдог болно. Тэгэхээр тухайн байгууллагын авсан индексийн оноогоор ёс зүйн гомдлыг тодорхойлно.

Ёс зүйн манлайллыг удирдах албан тушаалтнаас эхлүүлнэ. 2024 оны Ёс зүйн хорооны тайлан дээрх ёс зүйн зөрчлөөс дурдвал хамгийн эхэнд удирдах албан тушаалтны ёс зүйн байдал орж байна. Байгууллагын соёл, ёс зүйн соёл удирдлагаас шууд хамааралтай. Төрийн өндөр албан тушаалтан, удирдах албан тушаалтнуудаас ёс зүйн манлайллыг эхлүүлнэ гэх зарчим зургаан жилийн хугацаанд үйлчилж эхэлнэ.

Ёс зүй гэдэг маш өчүүхэн зүйлээс эхэлнэ. Хамгийн наад зах нь хүнтэй мэндэлдэг, цаг баримталдаг, хүнийг ялгаварладаггүй байх. Ёс зүй бол хүн чанар. Өнөөдрийн сөрөг стресстэй нийгэмд зөв, бурууг ялгахын тулд тархины амар амгалан хэрэгтэй. Шууд утгаараа сэтгэцийн эрүүл мэндийн асуудал яригдана. Сэтгэц нь эрүүл хүн худал ярьж хулгай хийхгүй, хүн доромжлохгүй, буруу зөвөө ялгадаг.

Стресс уур бухимдалтай албан тушаалтан ёс зүйн зөрчил гаргах эрсдэл маш өндөр байдаг. Албан хаагчдаа хайрлаж, ажлыг цагт нь хийлгэж, цагт нь амрааж, ажлын бус цаг амралтын өдрөөр нь дуудахгүй байх хэрэгтэй. Хүний уураг тархи амар амгалан байж хөдөлмөрийн бүтээмж нэмэгдэнэ.

Дээр дурдсанчлан удирдлага өөрөө ёс зүйн манлайллыг үзүүлэх ёстой. Сайн туршлагууд ч эхнээсээ гарч эхэлж байна. Зарим аймаг, албан байгууллагууд амралтын өдөр, ажлын бус цагаар байгууллагын шинж чанартай үйл ажиллагаа явуулахгүй, ажилчдаа амраах захирамж гаргасан байна. АНУ-ын эрдэмтдийн судалгаагаар орчин үеийн ангаах ухаанд бүртгэгдэж байгаа нийт өвчний 80 хувь нь стрессийн шалтгаантай гэж дүгнэсэн. Сөрөг стресс бүх өвчин зовлон, ёс зүйгүй харилцаа, гэмт хэргийн шалтгаан нөхцөл болоод байх магадлалтай.

Нөгөөтэйгүүр Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн тухай хууль Монгол Улсын хэмжээнд нийт ард иргэдэд хүрэх ёстой бодлогын баримт бичиг шүү дээ. Ёс зүй гэдэг өөрөө тэгш эрхийн харилцаа байх ёстой. Судалгаагаар төрийн албан хаагчдын стрессийн түвшин дундаас дээш түвшинд гарсан байдаг. Тиймээс удирдах албан тушаалтнууд боловсон хүчнээ хайрлах хэрэгтэй хэмээв.