Таны хүүхэд цэцэрлэгтээ дассан уу?

Сургууль, цэцэрлэгийн үйл ажиллагаа эхлээд сарын дараах хугацаанд хүүхдүүд шинэ орчин нөхцөлдөө дасан зохицож, хэрхэн биеэ авч явах, үе тэнгийнхэнтэйгээ яаж харьцах талаар өөрийн гэсэн аргатай болдог. Хүн бие физиологийн хувьд шинэ зүйлд дасан зохицох хугацаа 14 хоног, шинэ орчин нөхцөлд дасан зохицох хугацаа гурван сар үргэлжилдэг гэсэн судалгаа бий. Гэхдээ энэ үзүүлэлт хүн бүрийн, тэр тусмаа хүүхэд бүрийн хувьд өөр өөр байх нь энгийн үзэгдэл. Хүүхэд өөрийн мэдрэлийн системийн онцлог, темперамент, урьдын туршлага, эрт үеийн ээнэгших явц зэргээс хамаараад дасан зохицох хугацаа харьцангуй адилгүй. Хэрвээ таны хүүхэд одоо ч гэсэн цэцэрлэгтээ орохоос дургүйцдэг, уйлсаар байгаа бол таны хүүхдийн дасан зохицох явц удаан байгааг илтгэнэ. Эцэг эхийн зүгээс хүүхдэдээ дэмжлэг үзүүлэх тодорхой арга хэмжээнүүдийг авч хэрэгжүүлэх нь зүйтэй.

Хүүхэд тань цэцэрлэгтээ явахаас дургүйцдэг бол дасан зохицох явц удаан байна

Сургууль, цэцэрлэг эхэлсний сарын дараа хүүхдүүд шинэ орчин нөхцөлдөө дасан зохицдог

Би танд дөрвөн алхамт аргыг зөвлөе, та хэрэгжүүлээрэй. Энэ аргыг их энгийн хэрэгжүүлэхэд ч хялбар, танаас бага зэргийн цаг, анхааралтай байдал, сонсох чадварыг л шаардах болно. 

Алхам I. Судлаачийн байр сууринаас асуудалд хандаарай

Зөвхөн миний хүүхэд дасахгүй байна, миний хүүхдэд хэцүү байна гэж сандрах хэрэггүй. Аль болох тайван байж дараах хоёр зүйлд анхаарлаа хандуулаарай.

1.    Хангагдаагүй хэрэгцээ байгаа эсэх. Энэ нь юутай холбоотой вэ?

2.    Хүүхэд өөрийн сэтгэл хөдлөлийг өөрөө удирдах боломжгүй, өөрийн сэтгэл хөдлөлтэй ганцаараа, анхаарлаас гадуур үлдсэн эсэх? Энэ нь ямар мэдрэмж, сэтгэл хөдлөлтэй холбоотой болохыг судлан хариулаарай.

Хүүхдийн уйлах, эсэргүүцэх байдлыг засахын тулд хамгийн эхлээд шалтгааныг нь олж тогтоох нь чухал бөгөөд дараах байдлаар илэрхийлэгдэнэ. “Миний хүүхдэд одоогоор хүнд, хэцүү байна. Би шалтгааныг нь олох хэрэгтэй” гэж хандах нь таны сэтгэл хөдлөлд мөн эерэгээр нөлөөлж илүү хурдан шийдэхэд нөлөөлнө. Шалтгааныг тодруулахын тулд хүүхдийнхээ гэртээ болон бусад газарт гаргаж буй үйл хөдлөл, зан байдлыг ажиглан цэцэрлэгийн багш нартай ярилцах замаар тодорхойлно.

Алхам II. Хүүхэдтэй харилцахдаа сэтгэл хөдлөл, мэдрэмжинд нь анхаарал хандуулаарай

Харилцааныхаа явцад хүүхдээс дараах асуултуудыг асуугаарай.

-       Чи ядарсан байна уу? Чи ууртай байна уу?

-       Чи ээж нь байхгүй үед гунигласан уу?

-       Чамд багштайгаа үлдэх ямар байна?

-       Чи гомдсон юм уу? Яагаад гомдоо вэ?

-       Чи өөрийгөө ганцаардсан, хаягдсан мэтээр мэдэрч байна уу?

-       Чамайг авахаар ирэхгүй бол яана аа гэж айж байна уу?

-       Чи багшаасаа тусламж хүсэхээс ичсэн юм уу?

-       Чи намайг өдөржин цэцэрлэгтээ хүлээгээд уур чинь хүрсэн юм уу?

-       Би чамайг аргадаж тэврэх үү? Үүнийг хүсч байна уу? гэсэн асуултыг асуугаад цааш нь харилцан ярилцах нь чухал юм. Мөн дээрх асуултуудаас гадна цэцэрлэгтээ шинэ зүйл сурсан уу? сонирхолтой байсан уу? юу идсэн бэ? Найзуудтайгаа тоглосон уу? гэх мэт асуултуудыг асуухаа битгий мартаарай.

 Багш нь зодсон уу?, “Ангийнх нь хүүхэд зодсон уу? гэж хүүхдээсээ битгий асуу

Хүүхдэдээ “Аав, ээж намайг сонсоод ойлгож байгаа” гэсэн мэдрэмж төрүүлээрэй

Заримдаа эцэг, эхчүүд хүүхдээсээ “Багш нь зодсон уу?” “Ангийнх нь хүүхэд зодсон уу?” гэх мэт асуулт асуудаг. Ийм асуулт асууснаараа бид багш бол итгэж болохгүй хүн, зоддог хүн, цэцэрлэг бол аймар газар гэсэн илгээмж давхар өгч байдаг.

Тиймээс дийлэнх тохиолдолд багш, ангийн хүүхдүүдийнх нь талаар эерэг асуулт асууж, харилцан ярилцаарай. Ангид нь хүүхэд хазсан, зодсон, маажсан бол тэр талаар заавал хүүхэдтэйгээ ярилцах нь зүйтэй юм. Хүүхдэд “Аав, ээж намайг сонссон, намайг ойлгож байгаа” гэсэн мэдрэмж төрүүлэх нь хүүхдийн цаашдын дасан зохицох явцад чухал нөлөөтэй гэдгийг санаарай.

  Хүүхдээ бага байна, ойлгох цаг нь болоогүй гэж битгий бодож байгаарай

Найз нь чамаас уучлалт гуйсан уу? Чи найзыгаа уучилсан уу? гэх зэргээр ярилцаарай

Миний хувьд охиноо цэцэрлэгээс нь авахдаа шууд хувцаслаад яаран гаралгүй, багштай нь ярилцаж, ангийн хүүхдүүдтэй тоглох, хөгжмийн зэмсгүүдээр хамтдаа тоглох зэргээр цэцэрлэг  дээр багаар бодоход 30 минут өнгөрүүлдэг. Хувцаслах явцдаа өнөөдөр юу хийсэн бэ? Ямар хоол идсэн бэ? Найзуудтайгаа хөгжилтэй тоглосон уу? Багш нь шинэ дуу заасан уу? миний охин сурсан уу? Ээж нь чамайг санасан.

Чамдаа маш их хайртай шүү гэх мэтээр эерэг зүйлсийн талаар ярилцдаг. Нэг удаа охиныг минь ангийх нь хүүхэд хазсаны дараа тэр тухай ч бид ярилцсан. Өвдсөн үү? Найз нь чамаас уучлалт гуйсан уу? Чи найзыгаа уучилсан уу? гэх зэргээр ярилцаад найзыгаа уучлахаар болсон. Та хүүхдээ бага байна, ойлгох цаг нь болоогүй гэж бодох эсвэл ганцхан миний хүүхдийг хазлаа гэж шуугиан үүсгэх нь тийм ч таатай биш, харин хүүхдэд тань айдас төрүүлэх болно гэдгийг санаарай. 

                                                                                                                                                                                                    Үргэлжлэл бий