Барилгачны талбайн зүүн талд байрлах хоёр давхар хуучны энэ саарал байшинг бид Занабазарын музей гэдгээр нь илүүтэй мэддэг. Харин буурал түүхийн нэгэн зууны хуудсанд нэрээ хэдэн удаа сольж, ямар үйл явдлын гэрч болсноор ирсэн нь бас л сонин.

Музейн барилга 1905 онд Оросын худалдаачин Гудвинцелийн хөрөнгөөр худалдааны пүүсийн зориулалтаар баригдсан бөгөөд Хүрээний хамгийн өндөр барилга байжээ.

Хятадын банк, Оросын улаан цэргийн комендатын байр зэргээр ашиглаж байгаад 1930 онд “Улсын их дэлгүүр” орсноор “Өндөр хоршоо” хэмээн алдаршжээ. 1961 онд Улсын Их Дэлгүүр одоогийн байранд нүүж орсны дараа Улсын номын дэлгүүр, Монголын урчуудын эвлэлийн үзэсгэлэнгийн танхим, хожмоо Дүрслэх урлагийн музей болжээ.

Тодруулбал, 1966 оны 7 дугаар сард Ардын зураач, доктор О.Цүлтэмийн 300 орчим цуглуулган дээр үндэслэн Г.Занабазарын нэрэмжит дүрслэх урлагийн музей байгуулагдаж түүхийн хуудсаа нээсэн байна. Музейн барилгыг харахад насжилт өндөр гэх боловч орос ах нарын гараар бүтсэн учир яс сайтай гэдгийг нь хэлэх гадна дотнын эрдэмтэн, судлаач цөөнгүй бий гэнэ. Танд л гэж хэлэхэд дотор нь орох гэж яараад хэрэггүй. Учир нь музейтэй цогцоор нь танилцая гэвэл гадна талын ханын зурагнаас аяллаа эхлүүлэх нь зөв болов уу. Хэдэн ч хавар, зуны бороо, нар салхинд элэгдэж өнөөдөртэй золгосон юм бүү мэд. Эдгээр зурагнаас ёстой л түүх үнэртэх шиг болно.

---