“Жу” Монголд бууж, “журмын нөхөд” нь бужигнаад эхэллээ

“...Нэгэн цагт Монголын төрийг түшилцэж явсан, түүнээс илүүтэйгээр Монголыг далдаас удирдаж байсан” гэгддэг Т.Бадамжунай энэ мягмар гарагт эх орондоо ирлээ. Журмын нөхөд нь түүнийг “Жу” хэмээн авгайлдаг аж. Тэрбээр дөрвөн жил гаруйн өмнө улсын хилээр гараад эргэж ирээгүй байсан юм. Тиймээс “Шувуу” ажиллагааныхан түүний оршин сууж байсан Филиппиний хууль хяналтынхантай хамтран ажиллаж байж, олж авчирчээ.

“Жу” Монголд газардсанаар монголчууд бүтэн өдөржин, бас өчигдөр ч олон нийтийн сүлжээнд тулалдлаа. Хоёр тал болчихсон. Нэг нь өмөөрч, нөгөө нь чичилж байна. Туйлшрал юм л даа.

Уг нь “Жу”-г аваад ирсэн нь хоёр талтай. Нэгдүгээрт, “...Тэр хэн бэ” гэдгийг олонх нь мартжээ. Дахиад хэлэхэд, “Жу” бол төр түшиж явсан, удирдаж ч байсан. Түшиж явснаас нь илүүтэй удирдаж байсантай нь холбоотой ойлгомжгүй олон асуудал байдаг юм. 2018 оны сүүлчээр хил давсан шалтгаан нь ч үүнтэй холбоотой. Өөрөөс нь шалтгаалсан үл ойлгогдох зүйлүүд босож ирэхтэй зэрэгцээд хил давчихсан. Тэгээд эргэж ирээгүй. “Жу”-гүй шийдэгддэг ямар ч асуудал байгаагүй үе Монголд бий. Олон ч хүн энэ талаар дэндүү сайн мэднэ. Газрын наймаа, тендер,  томилгоо гээд явж өгнө дөө. Төрийн ордон, Тусгаар тогтнолын ордон, яам, тамгын газрууд, хамгийн сүүлд хотын төв дэх оффист нь болсон “халуухан” яриа бичигдэж үлдсэн гэдэг. Тэр бичлэгт хэн хэн байсан бэ. Тэд юу юу ярьсан бэ. Энэ задарвал маш их дуулиан шуугиан болно. Ингэж “Жу”-тай холбогдсон, түүний хэлэх үгнээс хувь заяа нь шалтгаалах хүний тоо дэндүү олон юм. Мэдээж хэрэг, дал шахам насандаа харь улсаас чирэгдэн барин ирнэ гэдэг монгол хүнд сайхан харагдахгүй л байна. Гэхдээ түүнээс асуух асуулт Монголын төрд, хууль хяналтынханд, монголчуудад олон бий. Тэр утгаараа, “Жу” бидэнд “үг хэлэх” ёстой юм.

Хоёрдугаарт, “Жу” баригдаж ирсэн нь Монголд цаг өөр болсныг илтгэж байгаа юм. Хэдхэн жилийн өмнө хэн нэгэн Ванга өнөөгийн үйл явдлыг “зөгнөсөн” бол “...Битгий сэрүүн зүүдэл” л гэх байсан. Гэв чиг ийм явдал болчихлоо. Тэгэхээр цаашид юу болох вэ гэдэг нь анхаарал татна. Яг үнэндээ “Жу” баригдаж ирсэн нь “Жу”-гаас илүүтэй өөр олон том албан тушаалтнууд хийгээд “асан”-уудад хамаатай. Шулуухан хэлэхэд, түүний амнаас гарах үг мөн чиг олон хүнийг хөдөлгөнө дөө. “Жу”-г эзгүйд амар амгалан амьдарч байсан олон хүн саяын мягмар гарагаас хойш нойргүй хонож эхэлж байгаа дуулдаж байна. Тэр агуулгаараа, энэ хүн Монголд ирснээр өөрт нь гэхээсээ өөр бусдад илүү аюул дагуулна.

Тийм учраас сандарсан хүмүүс санаанд оромгүй үйлдлүүд ч хийнэ. Төв талбай дээр хэд хоног ганцхан хүн “...Цалин нэм” гэж суусан. Өчигдөр гэнэт олуулаа болчихлоо. Яг үнэндээ энэ ч санаандгүй явдал биш юм. Энэ мэтээр ямар нэг сайхан уриан дор жагсаж ч мэднэ. Өөр олон олон заваан улс төр хийхийг ч үгүйсгэхээргүй болоод байна.

Ер нь бол “Жу”баригдаж ирснээр МАНАН бүлэглэл буюу “журмын нөхөд”-д нь доргилт өгч, өчигдрөөс хөдөлгөөнд оржээ. Энэ бүлэглэл, өөр бусад том хулгай сэлттэй холбогддог бүхий л нөхөд цуглаж уулзаад эхэлжээ. Тэд энд тэндхийн оффисоос гадна Төрийн ордонд хүртэл "ажиллаж" эхэлсэн байна. “Алдар цол”-той нөхдөөс гадна “Жу”-гаас томилолт өвөртөлж байсан шүүгч нар хүртэл очсон байгаа юм. Д гэдэг шүүгч "..."Жу"-г шийдэж чадахгүй" гэж зугтаж, энэ ажлыг "журмын нөхөд" нь Б гэдэг шүүгчид хариуцуулжээ. Бас нүүрсний хулгай зэрэг томоохон асуудалд холбогдсон нэр бүхий арваад гишүүн тэдэнтэй уулзалдаж байгаа аж. Хэвлэлийн баг хүртэл байгуулж амжжээ. Хамгийн гол нь тэдний хамаг нууц "Жу"-д бий. Тэгээд бас бүгдээрээ дээр хэлсэн “бичлэг”-тэй хамаатай нөхөд юм байна. Бичлэг АТГ-т шилжсэн нь бүгдийг нь сандаргаж орхижээ. Тэд эхлээд “Жу”-г суллаж, залгуулаад Засгийн газрыг унагах төлөвлөгөө яриад эхэлжээ. Ийн “Жу” Монголд бууж, “журмын нөхөд” нь бужигнаад эхэллээ. Тэр ирснээр Монголын улс төрд доргилт үүсэв бололтой.

Б.ДАМДИН-ОЧИР

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2023 ОНЫ ДӨРӨВДҮГЭЭР САРЫН 7. БААСАН ГАРАГ. № 70 (7055)